CCTV+: เล่าขานตำนานสถานศึกษา

ถ้ำกวางขาว (White Deer Cave) เกิดขึ้นและปรากฏเคียงข้างยอดเขาห้าผู้เฒ่า (Five Old Men Peak) ตั้งแต่เมื่อใด? ณ ตีนเขาทางทิศใต้ของยอดเขาห้าผู้เฒ่าแห่งหลูซาน (Lushan) เป็นสถานที่ตั้งของสิ่งก่อสร้างที่ผันแปรตามกาลเวลา แต่ยังคงสะท้อนความงดงามในอดีต โบราณสถานแห่งนี้คือสำนักถ้ำกวางขาว (White Deer Cave Academy) ซึ่งเป็นอันดับหนึ่งในสถานศึกษาเก่าแก่สี่แห่งของจีน เป็นเวลาหลายพันปีที่อาจารย์คนแล้วคนเล่าได้ถ่ายทอดวิชาความรู้ และสร้างลูกศิษย์ที่มีชื่อเสียงจำนวนนับไม่ถ้วนที่สำเร็จการศึกษาจากสถาบันแห่งนี้และก้าวเดินไปบนเส้นทางที่แตกต่างกัน ผ่านไปแล้วหลายศตวรรษ แต่ชื่อที่จารึกอยู่บนแผ่นศิลายังคงเปล่งประกาย ในปี พ.ศ. 1759 ชายหนุ่มอายุ 18 ปีนามว่า เจียง ว่านหลี่ (Jiang Wanli) จากอำเภอตูชาง มณฑลเจียงซี ได้เดินทางมาที่สำนักถ้ำกวางขาว ด้วยความเลื่อมใสศรัทธาต่อ จู ซี (Zhu Xi) นักปราชญ์ผู้ยิ่งใหญ่ และเพื่อมาศึกษาเล่าเรียนวิชา ในเวลานั้น สำนักถ้ำกวางขาวเต็มไปด้วยนักปราชญ์ชั้นยอดแล้ว รวมทั้งมีนักเรียนอยู่หลายพันคน พวกเขาศึกษาคัมภีร์ขงจื่อ และสืบทอดหลักคำสอนของขงจื่อในเรื่อง “ความเป็นมนุษย์ ความยุติธรรม ความสุภาพ และสติปัญญา” ทำให้สำนักถ้ำกวางขาวก้าวขึ้นเป็นโรงเรียนชั้นนำในประเทศจีน

ในปี พ.ศ.1784 เจียง ว่านหลี่ ในวัย 44 ปี ก่อตั้งวิทยาลัยไป่ลู่โจว (Bailuzhou College) โดยนำระบบการเรียนการสอนของสำนักถ้ำกวางขาวมาใช้ และสอนนักเรียนทุกคนด้วยตัวเอง จากนั้นในปี 1786 เขาได้ก่อตั้งสถาบันซงเหลียน จิ้งซือ (Zonglian Jingshe Academy) และสถาบันเต้าหยวน (Daoyuan Academy) ต่อมาในช่วงบั้นปลายชีวิต เขายังได้ก่อตั้งสถาบันจือซาน (Zhishan Academy) ในเขตปกครองเหราโจวที่เขาอาศัยอยู่ รวมแล้วเขาได้ก่อตั้งสถาบันการศึกษา 4 แห่งภายในระยะเวลา 40 ปี โดยยึดมั่นปรัชญาการศึกษาเรื่อง “ความซื่อสัตย์สุจริตและความชอบธรรม” มาตลอดอาชีพการเป็นครู

จิตวิญญาณของสถานศึกษาในเจียงซียังคงหยั่งรากลึกและแผ่ขยายขจรขจาย เช่นเดียวกับบริบททางวัฒนธรรมของเจียงซีที่ยังคงสืบทอดต่อมาถึงปัจจุบัน ในสมัยราชวงศ์ซ่งเหนือและซ่งใต้ จีนมีสถานศึกษาทั้งหมด 515 แห่ง ซึ่ง 170 แห่งอยู่ในเจียงซี คิดเป็นหนึ่งในสามของทั้งประเทศ นอกจากนี้ ในสมัยราชวงศ์ซ่ง มีผู้สอบติดจอหงวน หรือการสอบคัดเลือกเพื่อเป็นขุนนางแห่งราชสำนัก 5,534 คนในเจียงซี นับเป็นอันดับหนึ่งของประเทศ ขณะที่ในสมัยราชวงศ์หมิง มีสถานศึกษา 238 แห่งในเจียงซี จากทั้งหมด 1,239 แห่งในประเทศจีน ฤดูกาลผันผ่าน ไม่มีอีกแล้วเสียงท่องตำรา แต่ความรักชาติ คุณธรรมของชาติ และจิตวิญญาณแห่งการใฝ่หาความรู้ยังคงงอกงามและเติบโตกว้างไกลต่อไป